Bộ luật lao động 2019 (BLLĐ 2019) chính thức có hiệu lực từ ngày 1/1/2021 đã đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc hoàn thiện khung pháp lý về lao động tại Việt Nam. Với nhiều sửa đổi, bổ sung đột phá, bộ luật này đã và đang tạo ra những tác động sâu rộng đến hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp cũng như cuộc sống của người lao động.

Những điểm mới nổi bật của BLLĐ 2019

Để hiểu rõ tác động, trước hết cần nắm vững những điểm mới chính của BLLĐ 2019:

1. Mở rộng đối tượng áp dụng:

BLLĐ 2019 mở rộng phạm vi điều chỉnh sang cả những người lao động không có quan hệ lao động, bao gồm lao động làm việc không theo hợp đồng.

2. Hợp đồng lao động:

- Bãi bỏ loại hợp đồng lao động theo mùa vụ hoặc theo một công việc nhất định có thời hạn dưới 12 tháng.

- Cho phép giao kết nhiều lần hợp đồng lao động xác định thời hạn trong một số trường hợp đặc biệt.

- Quy định rõ hơn về hợp đồng lao động điện tử.

3. Tiền lương:

- Bổ sung quy định về nguyên tắc trả lương, thang lương, bảng lương.

- Quy định rõ hơn về tiền lương ngừng việc, tiền lương làm thêm giờ, làm việc vào ban đêm.

4. Thời giờ làm việc, thời giờ nghỉ ngơi:

- Giảm giờ làm việc bình thường xuống 48 giờ/tuần (so với 44 giờ/tuần trước đây đối với một số ngành nghề).

- Quy định rõ hơn về giờ làm thêm, làm ca đêm.

- Tăng ngày nghỉ lễ quốc khánh từ 1 ngày lên 2 ngày.

5. Đối thoại tại nơi làm việc và thương lượng tập thể:

Nâng cao vai trò của đối thoại tại nơi làm việc và thương lượng tập thể trong giải quyết tranh chấp lao động.

6. Tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở:

Công nhận vai trò của các tổ chức của người lao động tại cơ sở, không nhất thiết phải là công đoàn.

7. Chấm dứt hợp đồng lao động:

Quy định chặt chẽ hơn về các trường hợp đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động của cả người sử dụng lao động và người lao động.

8. Giải quyết tranh chấp lao động:

Rút ngắn thời hiệu yêu cầu giải quyết tranh chấp lao động cá nhân.

Tác động của BLLĐ 2019 đến hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp

BLLĐ 2019 mang đến cả cơ hội và thách thức cho doanh nghiệp:

Thách thức

- Chi phí lao động tăng: Việc giảm giờ làm, tăng ngày nghỉ lễ và những quy định chặt chẽ hơn về tiền lương làm thêm giờ, làm ca đêm có thể làm tăng chi phí lao động cho doanh nghiệp, đặc biệt là các ngành thâm dụng lao động.

- Áp lực tuân thủ pháp luật: Doanh nghiệp phải rà soát và điều chỉnh các quy định nội bộ, hợp đồng lao động, quy chế trả lương, thời giờ làm việc để đảm bảo tuân thủ BLLĐ 2019. Việc không tuân thủ có thể dẫn đến các tranh chấp lao động và bị xử phạt hành chính.

- Quản lý nhân sự phức tạp hơn: Các quy định mới về hợp đồng lao động, chấm dứt hợp đồng, đối thoại và thương lượng tập thể đòi hỏi bộ phận nhân sự của doanh nghiệp phải có kiến thức chuyên sâu và kỹ năng quản lý linh hoạt hơn.

- Rủi ro tranh chấp lao động: Mặc dù bộ luật hướng tới việc giảm tranh chấp, nhưng những thay đổi ban đầu có thể tạo ra những hiểu lầm hoặc tranh cãi nếu doanh nghiệp không truyền thông rõ ràng và minh bạch.

Cơ hội

- Nâng cao năng suất lao động: Môi trường làm việc được cải thiện, thời gian nghỉ ngơi hợp lý hơn có thể giúp người lao động phục hồi sức khỏe, tăng cường sự gắn bó và từ đó nâng cao năng suất lao động.

- Xây dựng quan hệ lao động hài hòa: BLLĐ 2019 khuyến khích đối thoại, thương lượng tập thể, tạo cơ sở cho việc xây dựng mối quan hệ lao động bền vững, giảm thiểu xung đột.

- Nâng cao hình ảnh và uy tín doanh nghiệp: Doanh nghiệp tuân thủ tốt các quy định về lao động sẽ tạo dựng được hình ảnh là một môi trường làm việc tốt, thu hút và giữ chân nhân tài, góp phần nâng cao uy tín trên thị trường.

- Hỗ trợ hội nhập quốc tế: Các quy định mới của BLLĐ 2019 tiệm cận hơn với các chuẩn mực lao động quốc tế, giúp doanh nghiệp Việt Nam tự tin hơn khi tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu và các hiệp định thương mại tự do.

Tác động của BLLĐ 2019 đến cuộc sống của người lao động

BLLĐ 2019 được kỳ vọng sẽ mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho người lao động:

Lợi ích

- Bảo vệ quyền lợi tốt hơn: Người lao động được bảo vệ chặt chẽ hơn về hợp đồng lao động, tiền lương, thời giờ làm việc, thời giờ nghỉ ngơi. Các quy định về chấm dứt hợp đồng lao động cũng giúp hạn chế việc người sử dụng lao động đơn phương chấm dứt hợp đồng một cách tùy tiện.

- Cải thiện điều kiện làm việc: Việc giảm giờ làm, tăng ngày nghỉ lễ và các quy định về an toàn, vệ sinh lao động góp phần cải thiện điều kiện làm việc, giảm căng thẳng và bảo vệ sức khỏe cho người lao động.

- Nâng cao thu nhập: Các quy định rõ ràng về tiền lương làm thêm giờ, làm việc ban đêm, cùng với việc khuyến khích thương lượng tập thể có thể giúp người lao động có cơ hội cải thiện thu nhập.

- Tăng cường tiếng nói và quyền tham gia: BLLĐ 2019 công nhận vai trò của các tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở, giúp người lao động có tiếng nói mạnh mẽ hơn trong việc bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình thông qua đối thoại và thương lượng tập thể.

- Đảm bảo quyền lợi khi ngừng việc: Quy định cụ thể hơn về tiền lương ngừng việc giúp người lao động an tâm hơn khi gặp phải các sự cố bất khả kháng.

Thách thức (đối với một số trường hợp cá biệt)

- Giảm cơ hội làm thêm giờ: Một số người lao động có nhu cầu làm thêm để tăng thu nhập có thể gặp khó khăn hơn do các quy định chặt chẽ về giờ làm thêm.

- Yêu cầu cao hơn về kỷ luật lao động: Để đảm bảo năng suất trong thời gian làm việc được rút ngắn, người lao động có thể cần tuân thủ kỷ luật lao động nghiêm ngặt hơn.

Bộ luật lao động 2019 là một bước tiến quan trọng, thể hiện sự quan tâm của nhà nước trong việc xây dựng quan hệ lao động hài hòa, ổn định và tiến bộ. Đối với doanh nghiệp, việc chủ động nghiên cứu, nắm vững và tuân thủ các quy định của bộ luật sẽ giúp giảm thiểu rủi ro, tối ưu hóa chi phí và xây dựng môi trường làm việc hiệu quả. Đối với người lao động, đây là cơ hội để được bảo vệ quyền lợi tốt hơn, nâng cao chất lượng cuộc sống và đóng góp tích cực vào sự phát triển của doanh nghiệp và xã hội.

Việc triển khai và thực thi BLLĐ 2019 hiệu quả đòi hỏi sự hợp tác, thông hiểu và trách nhiệm từ cả phía người sử dụng lao động, người lao động và các cơ quan quản lý nhà nước. Chỉ khi đó, bộ luật mới thực sự phát huy tối đa giá trị, góp phần vào sự phát triển bền vững của nền kinh tế Việt Nam.

> Toàn văn văn bản.