Luật hôn nhân và gia đình 2014, có hiệu lực từ ngày 1/1/2015, là một văn bản pháp luật quan trọng, mang đến nhiều thay đổi đáng kể và tác động sâu rộng đến cuộc sống của các cặp vợ chồng cũng như toàn bộ các thành viên trong gia đình Việt Nam.

Những điểm nổi bật của luật hôn nhân và gia đình 2014

Luật hôn nhân và gia đình 2014 được ban hành nhằm hoàn thiện khung pháp lý về hôn nhân và gia đình, phù hợp với sự phát triển của xã hội và các cam kết quốc tế của Việt Nam. Một số điểm nổi bật cần kể đến bao gồm:

- Nâng độ tuổi kết hôn của nữ: Luật quy định độ tuổi kết hôn của nữ là đủ 18 tuổi trở lên (thay vì từ đủ 17 tuổi trở lên như trước đây), đồng bộ với quy định về năng lực hành vi dân sự trong bộ luật dân sự. Điều này góp phần đảm bảo sự trưởng thành về thể chất và tinh thần cho người phụ nữ trước khi bước vào đời sống hôn nhân.

- Cho phép mang thai hộ vì mục đích nhân đạo: Đây là một trong những điểm mới mang tính nhân văn cao, đáp ứng nhu cầu chính đáng của các cặp vợ chồng hiếm muộn, gặp khó khăn trong việc có con. Tuy nhiên, việc mang thai hộ được quy định chặt chẽ về điều kiện, đối tượng (phải là người thân thích cùng hàng của bên vợ hoặc chồng) và mục đích (nhân đạo).

- Quy định về chế độ tài sản của vợ chồng theo thỏa thuận: Luật cho phép vợ chồng được quyền thỏa thuận về chế độ tài sản trước hoặc trong thời kỳ hôn nhân, thông qua văn bản có công chứng hoặc chứng thực. Điều này mang lại sự linh hoạt và chủ động hơn cho các cặp đôi trong việc quản lý tài sản, đồng thời cũng đặt ra yêu cầu về sự minh bạch và rõ ràng trong quan hệ tài chính.

- Giải quyết hậu quả của việc chung sống như vợ chồng mà không đăng ký kết hôn: Luật quy định rõ ràng về việc không công nhận quan hệ vợ chồng đối với các trường hợp nam nữ chung sống như vợ chồng mà không đăng ký kết hôn. Tuy nhiên, vẫn có quy định giải quyết về con, tài sản, nghĩa vụ và hợp đồng giữa các bên để đảm bảo quyền lợi của các bên liên quan, đặc biệt là quyền lợi của con cái.

- Không thừa nhận hôn nhân giữa những người cùng giới tính: Mặc dù không cấm, luật hôn nhân và gia đình 2014 vẫn chưa thừa nhận hôn nhân giữa những người cùng giới tính. Điều này có nghĩa là các quan hệ này sẽ không được pháp luật bảo vệ khi phát sinh tranh chấp.

- Tôn trọng tập quán tốt đẹp trong hôn nhân và gia đình: Luật bổ sung quy định về việc áp dụng tập quán trong hôn nhân và gia đình, trong trường hợp pháp luật không quy định và các bên không có thỏa thuận, với điều kiện tập quán đó không trái với các nguyên tắc cơ bản của chế độ hôn nhân và gia đình. Điều này thể hiện sự tôn trọng bản sắc văn hóa dân tộc.

Tác động của luật hôn nhân và gia đình 2014

Đối với cuộc sống vợ chồng

- Bình đẳng giới được đề cao hơn: Luật tiếp tục khẳng định nguyên tắc bình đẳng giữa vợ và chồng trong mọi lĩnh vực của đời sống gia đình, từ quyền, nghĩa vụ nhân thân đến quyền, nghĩa vụ tài sản. Việc quy định độ tuổi kết hôn của nữ lên đủ 18 tuổi cũng góp phần bảo vệ quyền lợi của phụ nữ, tránh tình trạng tảo hôn và những hệ lụy đi kèm.

- Quyền tự chủ về tài sản: Chế độ tài sản theo thỏa thuận mang lại quyền tự chủ lớn hơn cho vợ chồng trong việc quản lý tài sản cá nhân và tài sản chung. Điều này khuyến khích sự minh bạch, rõ ràng trong tài chính, giảm thiểu tranh chấp khi ly hôn hoặc phát sinh vấn đề.

- Thúc đẩy hôn nhân tiến bộ, tự nguyện: Việc nâng cao nhận thức về quyền và nghĩa vụ trong hôn nhân, cùng với việc giải quyết các vấn đề phát sinh từ việc chung sống không đăng ký kết hôn, góp phần xây dựng các mối quan hệ hôn nhân bền vững, dựa trên sự tự nguyện và trách nhiệm.

- Bảo vệ quyền lợi khi ly hôn: Các quy định về ly hôn tiếp tục được hoàn thiện, đặc biệt là việc giải quyết hậu quả ly hôn về con cái và tài sản, đảm bảo quyền lợi chính đáng cho người vợ và con, đặc biệt trong các trường hợp bạo lực gia đình hoặc vi phạm nghiêm trọng quyền, nghĩa vụ vợ chồng.

Đối với các thành viên khác trong gia đình nói chung

- Bảo vệ quyền lợi của trẻ em: Các quy định về quyền và nghĩa vụ của cha mẹ đối với con cái được nhấn mạnh, đặc biệt trong trường hợp ly hôn, đảm bảo con cái được chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục một cách tốt nhất. Việc cho phép mang thai hộ cũng mang lại cơ hội có con cho nhiều gia đình, từ đó trẻ em được sinh ra trong tình yêu thương và sự mong đợi.

- Khuyến khích tình cảm gia đình: Luật hôn nhân và gia đình 2014 không chỉ là văn bản pháp lý mà còn là kim chỉ nam cho việc xây dựng gia đình hạnh phúc, bền vững. Việc đề cao giá trị gia đình, trách nhiệm của từng thành viên góp phần củng cố tình cảm giữa cha mẹ và con cái, giữa các thành viên trong gia đình.

- Hạn chế các hủ tục lạc hậu: Việc quy định rõ ràng về các hành vi bị cấm trong hôn nhân như tảo hôn, cưỡng ép kết hôn, kết hôn giả tạo, ly hôn giả tạo... góp phần loại bỏ những hủ tục, phong tục tập quán lạc hậu, xây dựng một xã hội văn minh, tiến bộ.

- Tạo lập cơ sở pháp lý vững chắc: Luật hôn nhân và gia đình 2014 đã tạo ra một khung pháp lý vững chắc để giải quyết các tranh chấp phát sinh trong lĩnh vực hôn nhân và gia đình, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các chủ thể.

Luật hôn nhân và gia đình 2014 đã và đang có những tác động tích cực, góp phần xây dựng một xã hội văn minh, tiến bộ, nơi mỗi gia đình là một tế bào vững chắc, hạnh phúc. Việc hiểu rõ và tuân thủ các quy định của luật không chỉ giúp bảo vệ quyền lợi của bản thân mà còn góp phần xây dựng một cộng đồng gia đình văn hóa, lành mạnh.

> Toàn văn văn bản.