Rằm tháng 7, nguồn gốc, ý nghĩa tâm linh và những phong tục truyền thống

Lĩnh vực : Văn hóa

Vị trí : Tất cả

Rằm tháng 7, hay còn gọi là Lễ Vu Lan báo hiếu, là một trong những ngày lễ quan trọng nhất trong văn hóa tâm linh của người Việt. Không chỉ là dịp để tưởng nhớ và tri ân công ơn dưỡng dục của cha mẹ, tổ tiên, Rằm tháng 7 còn mang đậm dấu ấn Phật giáo và tín ngưỡng dân gian về việc cúng tế, cầu siêu cho những linh hồn không nơi nương tựa. Hãy cùng khám phá nguồn gốc, ý nghĩa sâu sắc và những phong tục đặc trưng trong ngày lễ đặc biệt này.

Nguồn gốc và ý nghĩa sâu sắc của rằm tháng 7

Theo Phật giáo, rằm tháng 7 là ngày lễ Vu Lan, bắt nguồn từ sự tích về Bồ tát Mục Kiền Liên đại hiếu cứu mẹ khỏi kiếp ngạ quỷ. Từ đó, ngày này trở thành dịp để con cháu thể hiện lòng hiếu thảo, báo đáp công ơn sinh thành của cha mẹ và tổ tiên.

Trong tín ngưỡng dân gian, tháng 7 âm lịch còn được gọi là "tháng cô hồn" hay "ngày xá tội vong nhân". Người ta tin rằng vào ngày này, Diêm Vương sẽ mở cửa Quỷ Môn Quan để các linh hồn được trở về dương gian. Vì vậy, bên cạnh lễ Vu Lan, người dân còn có tục cúng cô hồn để xoa dịu những linh hồn bơ vơ, không nơi nương tựa, cầu mong bình an và tránh những điều không may mắn.

Những phong tục truyền thống trong ngày rằm tháng 7

Rằm tháng 7 là sự giao thoa giữa các giá trị đạo đức và tín ngưỡng dân gian, thể hiện qua nhiều phong tục ý nghĩa:

- Lễ Vu Lan tại chùa: Đây là nghi lễ chính trong ngày rằm tháng 7, được tổ chức tại các chùa trên khắp cả nước. Phật tử và người dân đến chùa để nghe giảng kinh, cầu siêu cho cha mẹ đã khuất và làm lễ cúng dường. Nghi thức "bông hồng cài áo" là một phần không thể thiếu, những người còn mẹ sẽ cài hoa hồng đỏ, người mẹ đã mất cài hoa hồng trắng, thể hiện lòng biết ơn và tưởng nhớ.

- Cúng gia tiên: Bên cạnh lễ tại chùa, các gia đình Việt Nam thường chuẩn bị mâm cúng gia tiên tại nhà. Mâm cúng thường có cơm canh, xôi, gà luộc, hoa quả, trầu cau, tiền vàng... thể hiện lòng thành kính và tưởng nhớ đến tổ tiên.

- Cúng cô hồn: Đây là một phong tục đặc trưng của "tháng cô hồn". Mâm cúng cô hồn thường được đặt ngoài sân hoặc trước cửa nhà, bao gồm cháo loãng, bỏng ngô, bánh kẹo, tiền lẻ... với quan niệm bố thí cho những linh hồn bơ vơ, đói khát.

- Phóng sinh: Nhiều người chọn ngày rằm tháng 7 để thực hiện nghi lễ phóng sinh, thả chim, cá... với mong muốn tích đức, cầu bình an và thể hiện lòng từ bi.

- Đi chùa cầu an: Trong tháng 7 âm lịch, nhiều người thường xuyên đến chùa để cầu bình an cho gia đình, người thân và bản thân.

Chuẩn bị mâm cúng rằm tháng 7 chi tiết

Mâm cúng rằm tháng 7 thường được chuẩn bị chu đáo và tùy theo điều kiện kinh tế, phong tục của từng vùng miền. Dưới đây là gợi ý về những lễ vật thường có:

Mâm cúng gia tiên:

- Hương, hoa tươi: Thể hiện lòng thành kính và trang nghiêm;

- Nến hoặc đèn: Tượng trưng cho ánh sáng soi đường dẫn lối cho linh hồn;

- Trầu cau: Tục lệ truyền thống trong các nghi lễ;

- Tiền vàng, sớ văn: Gửi gắm những lời cầu nguyện và vật phẩm tượng trưng cho người đã khuất;

- Xôi, gà luộc: Những món ăn truyền thống, thể hiện sự no đủ;

- Canh: Thường là canh măng, canh bóng hoặc các loại canh chay;

- Rau củ luộc hoặc xào: Các món ăn thanh đạm;

- Hoa quả tươi: Tùy theo mùa và sở thích;

Mâm cúng cô hồn:

- Cháo loãng: Món ăn dành cho những linh hồn đói khát;

- Bỏng ngô, bánh kẹo: Đồ ăn vặt cho trẻ em và những linh hồn bơ vơ;

- Tiền lẻ: Thường là tiền xu hoặc tiền giấy mệnh giá nhỏ;

- Quần áo giấy: Tượng trưng cho vật phẩm sử dụng cho người đã khuất;

- Muối, gạo: Những vật phẩm thiết yếu trong cuộc sống;

- Nước lã: Để giải khát cho các linh hồn.

Lưu ý: Mâm cúng cô hồn thường không có thịt gà, xôi gấc hay các món ăn quá thịnh soạn.

Văn khấn rằm tháng 7 tham khảo

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Kính lạy:

Hoàng thiên, Hậu thổ, chư vị Tôn thần;

Ngài Bản cảnh Thành Hoàng, các ngài Thổ Địa, Thần Tài, Táo Quân, chư vị cai quản trong xứ này;

Cao Tằng Tổ Khảo, Cao Tằng Tổ Tỷ, Bá Thúc Cô Di, huynh đệ tỷ muội nội ngoại;

Các chư hương linh, tiền chủ hậu chủ ngự tại trong nhà này;

Các vong linh bơ vơ, không nơi nương tựa trong khu vực này.

Hôm nay là ngày rằm tháng bảy năm …, nhằm ngày lễ Vu Lan báo hiếu.

Tín chủ con là: …

Ngụ tại: …

Chúng con thành tâm sửa biện hương hoa, lễ vật, trà quả, cơm canh, phẩm vật lòng thành, dâng lên trước án.

Kính mời các vị Tôn thần chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật;

Kính mời Cao Tằng Tổ Khảo, Cao Tằng Tổ Tỷ, Bá Thúc Cô Di, huynh đệ tỷ muội nội ngoại, các chư hương linh về tại gia đường thụ hưởng lễ vật, chứng giám lòng thành của con cháu. Cúi xin các vị phù hộ độ trì cho gia đình chúng con được bình an, mạnh khỏe, mọi sự tốt lành, công việc hanh thông, tài lộc vượng tiến.

Chúng con cũng xin kính mời các vong linh bơ vơ, không nơi nương tựa trong khu vực này về đây thụ hưởng chút lễ bạc, xin các vị phù hộ cho gia đình chúng con được yên ổn, tránh mọi điều tai ương, rủi ro.

Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin chứng giám.