Trong hệ thống pháp luật Việt Nam, luật tố tụng hành chính (luật số 93/2015/QH13) là cơ sở pháp lý quan trọng để giải quyết các tranh chấp hành chính, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các tổ chức, cá nhân trong các quan hệ hành chính. Một trong những đối tượng quan trọng trong tố tụng hành chính là những người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan.

1. Khái niệm về người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan:

Theo quy định tại điều 68 luật tố tụng hành chính, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan là những cá nhân, tổ chức có quyền lợi hoặc nghĩa vụ bị ảnh hưởng trực tiếp bởi kết quả giải quyết vụ án hành chính. Đây là những đối tượng không phải là người khởi kiện hoặc bị kiện, nhưng có quyền lợi hoặc nghĩa vụ bị ảnh hưởng do quyết định hành chính, hành vi hành chính mà tòa án đang xem xét.

2. Quyền và nghĩa vụ của người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan:

a) Quyền lợi của người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan:

- Tham gia tố tụng: Họ có quyền tham gia vào quá trình giải quyết vụ án hành chính khi quyền lợi và nghĩa vụ của họ bị ảnh hưởng. Người này có quyền trình bày ý kiến, đưa ra các chứng cứ để bảo vệ quyền lợi của mình.

- Được thông báo, giải thích quyền lợi: Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan phải được thông báo về việc tham gia tố tụng, đồng thời có quyền yêu cầu tòa án giải thích về quyền và nghĩa vụ của mình.

- Kháng cáo quyết định của tòa án: Nếu kết quả xét xử ảnh hưởng đến quyền lợi hợp pháp của họ, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan có quyền kháng cáo các bản án, quyết định của tòa án.

b) Nghĩa vụ của người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan:

- Cung cấp thông tin và chứng cứ: Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan phải cung cấp đầy đủ, kịp thời các chứng cứ, tài liệu có liên quan đến vụ án để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình.

- Chấp hành các quyết định của tòa án: Sau khi tòa án ra phán quyết, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan phải tuân thủ và thực hiện các nghĩa vụ theo quyết định của tòa án.

3. Vai trò của người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan trong tố tụng hành chính:

Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ các quyền lợi hợp pháp của mình trong quá trình giải quyết vụ án hành chính. Họ giúp tòa án có cái nhìn toàn diện về vụ án và đảm bảo việc xét xử công bằng, khách quan.

- Bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp: Thông qua việc tham gia tố tụng, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan giúp bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình trước các hành vi hành chính hoặc quyết định hành chính có thể ảnh hưởng đến họ.

- Tăng cường tính công bằng trong tố tụng: Sự tham gia của người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan giúp tòa án xem xét, đánh giá mọi yếu tố có liên quan, từ đó đảm bảo một phán quyết công bằng.

4. Các trường hợp người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan:

Trong thực tế, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan có thể là một trong các đối tượng sau:

- Người có quyền lợi bị xâm phạm trực tiếp: Ví dụ, một cá nhân bị áp dụng biện pháp hành chính sai trái có thể trở thành người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan.

- Người bị ảnh hưởng gián tiếp bởi quyết định hành chính: Ví dụ, một tổ chức có thể bị ảnh hưởng nếu quyết định hành chính của cơ quan nhà nước tác động đến hoạt động của tổ chức đó.

- Các bên có liên quan trong vụ kiện hành chính: Trong một số trường hợp, các bên có liên quan đến quyết định hành chính sẽ trở thành người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan, đặc biệt khi họ có nghĩa vụ tham gia vào việc giải quyết vụ án.

5. Các điều kiện để trở thành người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan:

Để được công nhận là người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan trong tố tụng hành chính, cá nhân hoặc tổ chức phải thỏa mãn một số điều kiện sau:

• Quyết định hành chính hoặc hành vi hành chính ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi hoặc nghĩa vụ của họ;
• Họ có quyền lợi hợp pháp có thể bị xâm phạm nếu không tham gia vào tố tụng;
• Việc tham gia của họ có thể làm rõ các tình tiết liên quan đến vụ án.

Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan là một trong những đối tượng quan trọng trong luật tố tụng hành chính. Họ có quyền tham gia tố tụng, bảo vệ quyền lợi hợp pháp và nghĩa vụ đối với quyết định hành chính, hành vi hành chính mà tòa án đang xét xử. Việc xác định rõ ràng quyền và nghĩa vụ của người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan giúp đảm bảo tính minh bạch, công bằng trong quá trình giải quyết vụ án hành chính.