Quan hệ lao động (QHLĐ) là một trong những yếu tố cốt lõi quyết định sự ổn định và phát triển của bất kỳ doanh nghiệp nào. Việc xây dựng QHLĐ hài hòa, tiến bộ và ổn định không chỉ là trách nhiệm pháp lý mà còn là chiến lược kinh doanh thông minh tại Việt Nam. Bài viết này sẽ làm rõ về việc xây dựng quan hệ lao động và lý do tại sao phải tuân thủ nghiêm ngặt theo bộ luật lao động (BLLĐ) Việt Nam hiện hành.

Quan hệ lao động là gì?

Quan hệ lao động là mối quan hệ xã hội phát sinh trong quá trình thuê mướn, sử dụng lao động giữa người lao động (NLĐ) và người sử dụng lao động (NSDLĐ). Mối quan hệ này chịu sự điều chỉnh của pháp luật lao động và các thỏa ước, thỏa thuận giữa các bên.

Theo điều 3, khoản 5 của bộ luật lao động 2019, QHLĐ là quan hệ xã hội phát sinh từ việc thuê mướn, sử dụng lao động, trả lương giữa các bên.

Xây dựng quan hệ lao động theo quy định BLLĐ Việt Nam

Việc xây dựng QHLĐ phải tuân thủ các nguyên tắc và quy định cụ thể nhằm đảm bảo tính hài hòa, ổn định và tiến bộ trong môi trường làm việc.

1. Nguyên tắc cốt lõi (điều 7 BLLĐ 2019):

Bộ luật lao động 2019 quy định rõ QHLĐ phải được xác lập thông qua đối thoại, thương lượng và thỏa thuận dựa trên các nguyên tắc cơ bản:

- Tự nguyện: Các bên tham gia quan hệ một cách tự nguyện, không bị ép buộc.

- Thiện chí: Hành động với tinh thần hợp tác, mong muốn đạt được giải pháp tốt nhất.

- Bình đẳng: NLĐ và NSDLĐ có vị thế bình đẳng trong thương lượng và thỏa thuận.

- Hợp tác: Cùng nhau phối hợp để đạt được mục tiêu chung.

- Tôn trọng quyền và lợi ích hợp pháp của nhau: Đảm bảo quyền lợi của mỗi bên được công nhận và bảo vệ theo pháp luật.

2. Các chủ thể tham gia xây dựng QHLĐ:

BLLĐ 2019 xác định vai trò của các chủ thể trong việc xây dựng QHLĐ tiến bộ, hài hòa và ổn định:

- Người sử dụng lao động và người lao động (hoặc tổ chức đại diện của họ): Là hai bên trực tiếp xây dựng quan hệ thông qua hợp đồng lao động, thỏa ước lao động tập thể và đối thoại tại nơi làm việc.

- Công đoàn (tổ chức đại diện NLĐ): Có vai trò quan trọng trong việc giám sát việc thực hiện pháp luật lao động, tham gia xây dựng QHLĐ và bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của NLĐ.

- Cơ quan nhà nước có thẩm quyền: Hỗ trợ xây dựng QHLĐ, quản lý và can thiệp khi xảy ra tranh chấp.

Tại sao phải xây dựng quan hệ lao động theo quy định pháp luật?

Việc tuân thủ và xây dựng QHLĐ theo bộ luật lao động Việt Nam mang lại những lợi ích to lớn và là yêu cầu bắt buộc vì những lý do sau:

1. Yêu cầu pháp lý bắt buộc (tuân thủ pháp luật):

Đây là lý do tiên quyết. Bộ luật lao động là khuôn khổ pháp lý cao nhất điều chỉnh mối quan hệ này. Xây dựng QHLĐ theo đúng quy định là cách để doanh nghiệp:

- Tránh bị xử phạt vi phạm hành chính: Khi doanh nghiệp không tuân thủ các quy định về hợp đồng, tiền lương, thời giờ làm việc, nghỉ ngơi, an toàn lao động..., sẽ đối diện với các mức phạt nặng.

- Đảm bảo tính hợp pháp của các thỏa thuận: Mọi cam kết (hợp đồng lao động, thỏa ước lao động tập thể) chỉ có giá trị pháp lý khi không trái với quy định của BLLĐ.

- Thực hiện đúng thủ tục giải quyết tranh chấp: Khi có tranh chấp, việc đã xây dựng các thiết chế đối thoại và tuân thủ các bước giải quyết theo luật sẽ giúp quá trình diễn ra nhanh chóng, hiệu quả và đúng đắn.

2. Duy trì sự ổn định và năng suất:

Quan hệ lao động tốt là nền tảng cho sự ổn định của doanh nghiệp:

- Giảm thiểu xung đột và tranh chấp: Đối thoại định kỳ và thương lượng thiện chí giúp giải quyết mâu thuẫn từ sớm, ngăn chặn các cuộc ngừng việc, đình công trái luật, giảm thiểu thiệt hại về sản xuất và uy tín.

- Tăng cường năng suất lao động: NLĐ cảm thấy được tôn trọng và bảo vệ quyền lợi sẽ có động lực làm việc cao hơn, gắn bó lâu dài hơn, từ đó nâng cao chất lượng và năng suất công việc.

- Giảm tỷ lệ nghỉ việc: Môi trường làm việc hài hòa giúp giữ chân nhân tài, giảm chi phí tuyển dụng và đào tạo.

3. Nâng cao uy tín và sức cạnh tranh:

Trong bối cảnh hội nhập quốc tế và tham gia các Hiệp định thương mại tự do (FTA) thế hệ mới, việc tuân thủ pháp luật lao động, đặc biệt là các tiêu chuẩn về lao động và công đoàn theo ILO, là cực kỳ quan trọng:

- Thu hút đầu tư nước ngoài: Các nhà đầu tư và đối tác quốc tế ngày càng chú trọng đến yếu tố trách nhiệm xã hội (CSR) và tuân thủ pháp luật lao động. QHLĐ lành mạnh là một lợi thế cạnh tranh.

- Xây dựng văn hóa doanh nghiệp tích cực: Thể hiện sự chuyên nghiệp, minh bạch và nhân văn trong quản lý, tạo dựng thương hiệu nhà tuyển dụng mạnh.

4. Góp phần vào phát triển kinh tế - xã hội:

Ở tầm vĩ mô, QHLĐ hài hòa là một trong những yếu tố đảm bảo an sinh xã hội và trật tự công cộng. Doanh nghiệp tuân thủ pháp luật góp phần:

- Ổn định đời sống NLĐ và gia đình: Đảm bảo thu nhập, phúc lợi và điều kiện làm việc an toàn, góp phần giảm nghèo và phát triển xã hội bền vững.

- Phát triển kinh tế bền vững: Sự ổn định trong QHLĐ giúp duy trì và thúc đẩy tốc độ tăng trưởng kinh tế chung của đất nước.

Xây dựng quan hệ lao động tiến bộ, hài hòa và ổn định theo bộ luật lao động Việt Nam không phải là gánh nặng mà là một khoản đầu tư chiến lược. Đó là nền tảng vững chắc để doanh nghiệp hoạt động hợp pháp, giảm thiểu rủi ro, tối đa hóa năng suất và phát triển bền vững trong môi trường kinh doanh đầy cạnh tranh.

Đầu tư vào QHLĐ là đầu tư vào tương lai của chính doanh nghiệp bạn.